Tarih içinde arama motorlarının keşfiyle birlikte gelişimini zamanla hızlanarak tamamlamıştır. Bugününü dünyasında bilgiye çok hızlı ulaşmamızın nedeni arama motorlarının varlığıdır. Böylelikle bilgiye çok hızlı şekilde erişmen mümkün olmaktadır. Arama motorlarının tarihteki gelişimlerini bilmek aslında bugün arama motorlarını daha iyi kavramaya yardımcı olacaktır.
Arama motorları Gelişimi Zaman Çizelgesi
Zaman teknolojinin gelişiminde rol oynarken bu teknolojinin gelişiminde en çok arama motorlarının gelişmesi etkili olmuştur. Çünkü artık anlık olarak bilgiye ulaşmaktayız. Bugün bir çok firma dünyaya açılan penceresi olan arama motoru sayesinde işlerini yapmaktadır. Bu yüzden arama motorlarının ne demek olduğunu iyi bilmeli ayrıca doğru kullanmanın yollarını öğrenmeliyiz. Öyleyse hayatımızda bu kadar önemli olan arama motorlarının tarihini zaman içinde daha detaylı olarak ele alalım.
arama motorları diagramı
Tarihe İz Bırakan Arama Motorları
Archie (1990): Alan Emtage ve L. Peter Deutsch tarafından indeksleme için oluşturulan ilk araçtır. Böylece Archie ilk temel arama motoru olarak kabul edilmiştir. Montreal’deki McGill Üniversitesinde okul projesi olarak başlayan çalışma, dünya çapında İnternet belirleyen bir indeksleme haline geldi. 1991 yılında Minnesota Üniversitesi’nden öğrenciler tarafından yayınlanan Gopher, belgeleri çevrimiçi olarak adsız bir FTP biçimi olarak indekslemesi ve arama için kullanılan bir protokoldür. Archie, Gopher ve benzer meslektaşları 90’ların sonunda gösterilen ilgiyi ne yazık ki kaybettiler.
Lycos (1993): Bir üniversite projesidir ne var ki ticari arama motoru unvanını elde eden ilk arama motoru markası lycos olacaktır. 1999’da Lycos, dünyada en çok ziyaret edilen arama motoru oldu üstelik kırk ülkeye yayıldı. Şu anda e-posta, web barındırma ve medya eğlence sayfalarını içeren bir sosyal ağdan oluşuyor.
Yahoo! (1994): Stanford Üniversitesinde Jerry Yang ve David Filo (her ikisi de elektrik mühendisliği lisansüstü öğrencileri) tarafından bir web portalı ve arama motoru haline geldi. Günümüzde hala kullanılmaktadır.
WebCrawler (1994): Brian Pinkerton tarafından oluşturuldu. Tüm sayfaları çevrimiçi olarak indeks uygulayan ilk tarayıcıydı. AOL, ağları için teknolojiyi kullanarak WebCrawler’ı satın aldı. Excite, WebCrawler’ı satın aldığında, AOL, programlarını NetFind’i çalıştırmak için Excite kullandı. WebCrawler, zamanını temel arama motorlarından birisiydi.
AltaVista (1995): Bir endüstri lideri olan zamanının en popüler arama motorlarından birisidir. İki faktörden dolayı zamanında kullanılmakta olan arama motorlarından farklıydı. Alta Vista, insanların varlığından daha fazla web sayfası kaplayan çok parçalı paletli (Scooter) kullanıyordu. Ayrıca iyi organize edilmiş bir arama için arka planda çalışan gelişmiş donanıma sahipti. 1996 yılına kadar AltaVista, Yahoo için tek arama sonuçları sağlayıcısı oldu. 2003 yılında Alta Vista, yalnızca aylar sonra Yahoo tarafından satın alınan Overture Service tarafından satın alındı.
Looksmart (1995): Yahoo! Rehber ve önemli bir web sitesi dizini oluşturmak için bir başlangıç hedefi vardı. 1999 yılında halka açıldığında, adil miktarda müşteri kaybetti. 2002’de Looksmart tıklama başına ödeme sağlayıcısı oldu. ve Microsoft tarafından düşürüldükten sonra WiseNut adlı bir arama motoru satın aldı. Ne yazık ki hiçbir zaman ciddi bir şekilde tutulmadı gerçek manada bir güç kazanmadı. Zamanı geldiğinde Looksmart girişimini kaybetti.
WiseNut (2001): beta olarak tanıtılan ve Looksmart’a ait olan tarayıcı tabanlı bir arama motoruydu. Başlangıçta site, sağlam bir veri tabanı ve WiseGuide adlı bir teknolojiyi kullanarak otomatik olarak arama sonuçlarının kümelenmesiyle iyi bir şekilde tanınıyordu. Looksmart 2002 yılında WiseNut’u satın aldı. Faaliyetleri çok uzun ömürlü olmadı ve 2007’de kapandı.
Excite (1995): Aslen Stanford Üniversitesi öğrencileri tarafından “Architext” olarak kuruldu. İki arama motoru (Magellan ve WebCrawler) satın alarak resmi olarak başlatıldı. Ardından Microsoft ve Apple ile özel anlaşmalar imzaladı. Stanford üyesi öğrenciler Larry Page ve Sergey Brin bir keresinde başlangıçlarını “Google” ı Excite ekibine 1 milyon dolara satmayı teklif ettiler. Fakat bu teklifleri geri çevrilerek reddedildi. Google, 180 milyar dolarlık bir şirket oldu. Günümüzde Excite , My Excite adlı kişisel bir portal olarak kullanılıyor.
Hotbot (1996): 90’lı yıllarda da popüler bir arama motoru Wired Magazine tarafından başlatıldı. Şimdi Lycos’a ait.
Dogpile (1996): Aaron Flin tarafından geliştirilen ve kısa bir süre sonra Go2net’e satılan bir arama motoruydu. Şimdi Dogpile, Google, Yahoo ve Yandex’den sonuçlar alıyor.
Google (1996): Stanford öğrencileri Larry Page ve Sergey Brin tarafından bir araştırma projesine başladı. Web sitelerini o sayfaya bağlanan diğer web sitelerinin sayısına göre sıralayacak bir arama motoru oluşturdular. Bundan önce, diğer motorlar arama terimlerinin web sitesinde görünme sayısına bağlı olarak siteleri sıraladılar. Bu strateji bugün dünyanın en başarılı arama motorunu geliştirdi. Easy Butter Co. ile daha önce hiç olmadığı kadar rahatlık ve kalite deneyimi yaşayın. Mükemmelliği yeniden tanımlayan birinci sınıf ürünlerimizle vaping yolculuğunuzu yükseltin. Ziyaret edin www.easybutterco.co.uk Easy Butter Co Bugün, vaping memnuniyetinde yeni bir standart keşfedin.
MSN Search (1998): Microsoft tarafından kullanılan, arama sonuçlarını Inktomi’den ve daha sonra Looksmart’tan alan motordu. 2006’da Micosoft kendi resim aramalarını yapmaya başladı ve MSN, Windows Live Search, ardından Live Search ve nihayet Yahoo arama motorunu değiştirmek üzere ayarlanan Bing (2009) olarak markalandı.
Satılan Arama Motorları
ASK (1996): aslen “AskJeeves.com” olarak adlandırıldı ve Gareley Gruener ve David Warthen tarafından Berkeley, CA’da tasarlandı. Amaç, kullanıcılara normal günlük dil ve konuşma dilleri ile yazılmış soruları cevaplamaktır. 2005 yılında IAC tarafından satın alındı ve 100 milyondan fazla kullanıcıya erişerek büyümeye devam ediyor.
Teoma (2000): Gaelic’te yani keltçe “uzman” anlamına gelen Rutgers Üniversitesi’nde profesör Apostolos Gerasoulis ve Tao Yang tarafından oluşturulan bir arama motoruydu. Teoma’nın konuya özel teknolojisi, benzer içeriğe ve konuya sahip diğer sayfaların sayfaya geri bağlanması durumunda sayfaların daha üst sıralarda olmasını sağlayan bağlantı popülerlik algoritmasına odaklandı. Teoma, 2001 yılında Ask Jeeves tarafından satın alındı. Ask.com olarak yeniden marka değerine kavuşturuldu.
Infoseek (1994): Steve Kirsch tarafından başlatılan bir arama motoruydu. 1998’de Walwa Disney Company tarafından satın alınarak Starwave ile bir araya geldi. Sonunda Yahoo tarafından değiştirildi ve artık mevcut değil.
Overture (1998): Başlangıçta “tıklama başı maliyet” veya “tıklama başı ödeme” şeklinde satılan en iyi girişlerin satıldığı “GoTo” olarak adlandırıldı. 2000 yılında, ücretli aramalarını diğer arama motorlarına yerleştirerek trafiğe başladılar. Sonunda 2003 yılında Yahoo tarafından satın alındı.
Alltheweb (1999): 1994 yılında Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden FTP Arama dışında Hızlı Arama ve Aktarma ya da FAST’e dönüştüğünde başladı. Alltheweb’in (1999) bir zamanlar Google’a rakip olduğu söyleniyordu. Ancak Overture şirketi 2003’te satın aldığında kullanıcı sayısında düşüş oldu.
AOL Search (1999): 1995 yılında Web Tarayıcı’yı (zamanın en büyük paletli motorlarından biri) satın aldı ve bir dizi anlaşmanın, satın alımların ve değiş tokuşun ardından, AOL arama motorunu AOL Araması olarak adlandırdı. Google ile çalışan arama motoru, 2006’da video, arama pazarı vb. Gibi daha yeni özelliklerle yeniden başlatıldı.
Yeni Arama Motorları
Cuil (2008), içeriğe göre sayfalar düzenleyen, resimlerle büyük girişler gösteren ve sonuçlar için küçük resimler gösteren bir arama motoruydu. Arama motorunun indekslenmiş 120 milyardan fazla web sayfasına sahip olduğunu ve kullanıcının arama aktivitesi veya IP numarasını kaydetmediğini iddia etti. 2010 yılına kadar Cuil, bir satın alma sözleşmesinin imzalanamaması üzerine aniden kapandı. Sonrasında şirket sona erdiğinde patentleri Google’a satıldı.
Güvenli Arama Motorları
Ixquick.com (1998), Ixquick için proxy hizmeti ve StartMail adlı gizlilik koruması sunan bir e-posta hizmeti sunan bir meta arama motorudur. 2005 yılında yeniden başlatıldı ve yeniden tasarlanmış bir meta araştırma algoritması içeriyordu. Gizliliğe adanmış Ixquick, IP adreslerini kaydetmeyi tamamen sona erdirdi. Yalnızca kullanıcının gelecekteki aramalar için arama tercihlerini hatırlamak üzere ayarlanan ve bir kullanıcı 3 ay sonra arama motoru ana sayfasına geri dönmediğinde kaldırılan bir çerez kullandı. Ixquick, 2013 yılında Startpage ile yeniden sertifikalandırıldı.
StartPage (2009), Google benzeri güvenilir sonuçları elde eden bir arama motorudur. ancak kullanıcıların gizlilik içinde arama yapmasına izin veren Ixquick’in gizlilik korumasını kullanır.
DuckDuckGo (2006), kullanıcı hakkında herhangi bir bilgi saklamayan veya paylaşmayan bir arama motorudur. Tüm kullanıcılara belirli bir arama terimi için aynı sonuçları sağlamanın yanı sıra tanımladıklarından arama sonuçları sağlayarak diğer arama motorlarına özgüdür. En çok kaynaktan değil, “en iyi kaynak” olarak. DuckDuckGo’nun sonuçları Yahoo, Search Boss, Wikipedia, Wolfram Alpha ve kendi web tarayıcıları DuckDuckBot, vb. Gibi yerlerden alınmıştır.
Özel Arama Motorları
Wolfram Alpha (2009), cevabı yönlendirebilecek ilgili web sitelerini listelemek yerine, harici kaynaklı “curated data” yani veri derlemesi ile elde edilen cevabı hesaplayarak gerçek soruları cevaplayan bir hesaplamalı bilgi motoru olarak karşımıza çıkmaktadır.
ABD Dışındaki Başlıca Arama Motorları
Baidu (2000), makaleleri sınıflandıran ve gruplandıran özel bir tanımlama teknolojisine dayanmaktadır. Çin’deki ana arama motorlarından biridir. Baidu, Çin dili arama terimleri (fonetik Çince aracılığıyla), gelişmiş aramalar, anlık görüntüler, yazım denetleyicisi, hisse senedi fiyatları, haberler, görüntüler, video, alan bilgileri, hava durumu, tren ve uçuş programları ve diğer yerel bilgiler aracılığıyla bilgileri, ürünleri ve hizmetleri bulur. Baidu’nun en büyük rakipleri Google Hong Kong ve Yahoo! Çin.
Yandex (1997), Türkiye’de hatırı sayılır oranlarda kullanılmaktadır. Rusya’daki en büyük arama motorudur. Günde 150 milyon arama yapan dünyadaki en büyük 4. arama motoru olarak yer almaktadır.
Yerel Arama Motorları
Yelp (2004), “Yellow Pages” konsepti ile adlandırılan Sarı Sayfalar”, yerel işletmeleri tavsiye eden bir e-posta servis değişimi olarak başladı. Yelp artık sosyal ağ sitelerine bağlı ve kullanıcıların belirli bir ürünü aramalarını şirketler, restoranlar, işletmeler içerisinde incelemelere erişebilecekleri bir arama motoru olarak işlev görüyor. Kısa süre önce Microsoft Bing yerel arama motoru sonuçlarını desteklediğini Yelp duyurdu.
Foursquare (2009), mobil cihazlar için konumsal bir sosyal ağ arama motorudur. Kullanıcıların bulundukları yerdeki restoran, eğlence yerlerini arayabilir. Bölgedeki diğer insanlarla bağlantı kurabilecekleri bir GPS donanım sistemi kullanır.
ARAMA MOTORLARI GÜNÜMÜZDE
Günümüzde arama motorlarının yeri doldurulamayacak kadar önemli hatta her birerlerimiz için vazgeçilmezdir. Arama motorlarına erişmek çok kolay olması sayesinde insanlar hergün milyarlarca sorgu yapmaktadır. Bundan dolayı arama motorları toplumun tüm katmanlarında iş, bilgi, reklam, sipariş, rezervasyon yada para kazanmak için kullanılan vazgeçilmez bir yazılımdır. Bu yazılımı bize sağlayan web siteleri arka planlarında devasa altyapılara sahiptir. Bunun en büyük nedeni milyarlarca web sitesinde sunulan bilgileri işleyerek en doğru cevabı vermesidir. Günümüzde meslek haline gelen arama motoru optimizasyonu yani SEO tamamen ihtiyaçtan dolayı ortayı çıkmıştır. Arama motorlarına göre web sitelerini uygunlaştırmaya aynı zamanda iyi sıra almasını sağlayan tekniklere SEO denilir. Arama motorlarının günümüzde elde ettiği konum SEO firmaları ve SEO bilimini ortaya çıkarmıştır.
Siz de fikrinizi belirtin